Van’da ev kiraları 15 bin TL’ye kadar çıktı. Konut sayısının nüfusa yetmediği kentte en az 10 bin konuta ihtiyaç olduğu belirtiliyor. Emlakçılar Derneği Başkanı Orhan Özdek, İnşaat Mühendisleri Odası Van Şubesi Başkanı Mihail Atik, emlakçılar ve ev arayanlar yaşanan sorunu Artı Gerçek’ten Şenol Balı’ya anlattı.
Yüksek enflasyon nedeniyle Türkiye’de konut kira fiyatları her geçen gün artıyor.
Gayrimenkul değerleme platformu Endeksa’nın verilerine göre, yılın ikinci çeyreğinde ülke genelinde konut kiralarındaki yıllık artış yüzde 138’e çıktı.
DEPREM, GÖÇ VE İMAR SORUNU
Konut krizinin yaşandığı illerden biri de Van. Göç ve imar sorunu kentte konut krizini derinleştiriyor. 23 Ekim 2011’deki 6.7 ve 11 Kasım 2011’deki 5.6’lık depremlerin ardından kentin çeperlerine kalıcı konutlar yapılsa da aradan geçen sürede kent merkezindeki yapılaşma arttı. Çevre il ve ilçelerden göç de son yıllarda yoğunlaştı. Bu durum, kentteki konut sorununu büyüttü.
TURİSTLER APART DAİRELERİ TERCİH EDİYOR
Van’a son yıllarda akın eden İran ve Iraklı turistler de apart daireler ve kiralık evlerde kalmayı tercih ediyor. Geçen yıl 609 bin 963 yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği Van’da ziyaretçiler daha ekonomik ve konforlu olduğu için kiralık daireleri tercih ediyor. Bu durum da kiralık daire bulmayı zorlaştırıyor.
ÖĞRENCİLER VE MEMURLAR DA MAĞDUR
Tüm bu nedenlerle kiralar arttıkça artıyor. Kentte kiralık bir dairenin fiyatı asgari ücreti geçti. Fiyatlara rağmen ev bulmakta zorlananlar birbirleriyle yarışıyor. Okulların açılması ile beraber kentte gelen memur ve öğrenciler de aynı sorundan mustarip.
‘KONUT STOĞU NÜFUSA YETMİYOR
Artı Gerçek’e konuşan Van Emlakçılar Derneği Başkanı Orhan Özdek, kentte nüfusun hızla arttığında dikkat çekti. Özdek, “İnsanlar barınma sorunu yaşıyor. Vatandaş, memur veya öğrenci kiralık ev bulamıyor. Fiyattan bağımsız olarak ev bulamayan ve mağdur olan birçok insan var. Konut stoklarında bir erime var. Nüfus da hızla artıyor. Hal böyle olunca mevcut konutlar yeterli olmuyor. Mevcut konut sayısı Van halkına yetmiyorken dışardan gelen göç de devam edince konuttaki kriz büyüyor” dedi.
‘GÖÇ NÜFUS PATLAMASI YARATTI’
TÜİK’in verilerine göre kentin 2023 nüfusu, 1 milyon 133 bin 766. Ancak Özdek, kente göç edenler ve turistlerle birlikte bu rakamın 2,5 milyona yaklaştığını söyledi. Özdek, “Van son yıllarda Hakkari, Yüksekova ve Şırnak gibi kentlerden gelen yurttaşlar tarafından tercih ediliyor. Bu orantısız göç nedeniyle nüfus patlaması yaşanıyor. Şu an gerçek nüfus 2,5 milyona yaklaşmış durumda. Buna, İranlı ve Iraklı turistleri de eklediğinizde bir kaos yaşanıyor” diye konuştu.
‘FİYATLAR METROPOL KENTLERLE YARIŞIYOR’
Acilen yeni konut yapılması gerektiğini dile getiren Özdek, “Şu sıralar, 1+1 daireler 3-5 bin TL, 2+1 daireler 5-7 bin, 3+1 daireler ise 12 ile15 bin TL arasında seyrediyor. Büyükşehirlerdeki rakamlar bunlar. Asgari ücretle çalışan biri bu evlerde nasıl oturabilir? Vatandaş, aldığı maaşı kiraya vermek zorunda kalıyor ve geçinemiyor. İnsanlar konut alamıyor veya kiralayamıyor. Bu kent halkı için bir yaşam sorunudur. Acilen yeni konutlaşmaya gidilmesi lazım” dedi.
‘FİYATLAR ARTIK GÜNLÜK DEĞİŞİYOR’
Fiyatların denetlenmemesini eleştiren Özdek, şöyle devam etti:
“Bir denetimsizlik var. Süreç haline bırakılmış vaziyette. Bu da ülke genelinde olduğu gibi kentte yaşayan insanları da sıkıntıya sokuyor. Zam da orantılı değil. Daha evvel konut fiyatlarına yılda bir kez zam gelirken şu an günlük fiyat değiştirme moduna geçildi. İnsanlar bu durumda nasıl ayakta dursun? İsyan ettirecek düzeyde kira fiyatı artışı yaşanıyor.”
‘EN AZ 10 BİN KONUTA İHTİYAÇ VAR’
Kentte konut için yarışın yaşandığını söyleyen Özdek, yeni konutlar yapılması gerektiğini dile getirdi:
“Van’de yeni bir Van’a ihtiyaç var. Kayseri, Gaziantep gibi yeni yerleşkelerin kurulması lazım. Şu an bir kiralık eve dört beş kişi talip oluyor ve bir yarış yaşanıyor. Bu ev sahibinin işine geliyor ve fiyatlarda hem artış hem de orantısızlık yaşanıyor. Herkes kendi konut fiyatını kendisi belirliyor. Böyle olunca yüksek rakamlar ortaya çıkıyor. İmar sorunu çözülmeli ve müteahhitler yeni konutların yapımına teşvik edilmeli. Burada belediye ve valiliğe görevler düşüyor. Sorunlu arsaların önündeki engellerin kaldırılması lazım. Van, şu an en az 10 bin konuta ihtiyaç duyuyor. Acil sayı bu. Kenti rahatlatacak bir rakam bu.”
‘RANT BELLİ BÖLGEYE YOĞUNLAŞIYOR’
İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Van Şubesi Başkanı Mihail Atik de kentte yeni merkez alanlarına ihtiyaç olduğunu söyledi. Atik, “Kiraların yüksek olması büyük oranda enflasyonla ilgili. Kentteki imar süreci devam ediyor ancak her bölgeye eşit dağıtılmıyor. Böyle olunca bazı bölgelerde yoğunlaşma fazla oluyor. Kent merkezindeki aşırı kalabalık da bundan dolayı. Rant belli bölgeye yoğunlaşıyor. Her bölge yapılaşma yapılmıyor bu nedenle. Yeni merkez alanlarına ihtiyaç var. Bunu yaparken deprem gerçekliğini göz ardı etmemek lazım” dedi.
‘SOSYAL KONUT PROJELERİ DEVREYE GİRMELİ’
Belediyelerin kendilerine ait parselleri satmak yerine konut üretmesi ve uygun fiyatlarla halka sunması gerektiğini dile getiren Atik, “Sermayeye karşı sosyal konut projesinin devreye alınması lazım. Tuşba Belediyesi konut üretti, halka hizmet için yapıldı diye biliyorduk ancak şu an fiyat açısından mütteahitlerle yarışıyorlar. Belediyeler yasal olarak konut üretebilirler ama bu halkın yararına olmalı. Belediye kendine ait parselleri satışa çıkarıyor. Bunu satmak yerine konut üretse, halka uygun fiyatlarla ve cüzi karlarla verseler konut sorunu çözülür ve kimsenin barınma sorunu kalmaz. En önemlisi piyasadaki fahiş artışlar frenlenir” diye konuştu.
‘EV SAHİPLERİ İLE EV ARAYANLARIN ARASINDA KALDIK’
Kentte emlakçılık yapan Hanife Güzel ise artan fiyatlar ve kriz karşısında ev arayanlar ile ev sahipleri arasında kaldıklarını söyledi. Güzel, “Ev sahipleri her geçen gün kira yükseltiyor. Kira artışları kayıt dışı yaşanıyor üstelik. Buna rağmen insanlar oturduğu evden çıkmamaya çalışıyor çünkü bu sefer de depozito, nakliye gibi masraflar çıkıyor. Ev sahipleri belli bir ölçüde artış yapmıyor. Kim ne tutturduysa öyle hareket ediyor. Üstelik kent sakinlerine vermiyorlar. Memura ev verme isteği ver. Fiyatın yüksek olduğunu, asgari ücretlinin karşılamakta zorluk yaşayacağını düşünüyor. Öğrencilere de vermiyorlar. Fiyatlar her geçen gün artıyor, vatandaş ise zorlanıyor. Biz ev sahibi ile vatandaş arasında kalıyoruz” dedi.
Güzel, kent merkezinde ev bulamayanların kenar mahallelere yöneldiğine dikat çekti.
‘EV SAHİBİ TURİSTLERE KİRALAMAK İÇİN BİZİ EVDEN ÇIKARDI’
Evlerini yüksek fiyatlardan kiraya vermek isteyen ev sahipleri de kiracılarını evden çıkarıyor. Ev sahibinin kendilerini çıkararak evi turistere kiraladığını anlatan Serkan Balı, “Geçtiğimiz yıl arkadaşımla beraber 2 bin TL’ye ev tutmuştuk. Kontrat yapmadık ancak yıl sonuna kadar kalmak için bir anlaşmamız vardı. Ev sahibi, geçen ay arayarak çıkmamız gerektiğini söyledi. Tüm itirazlarımıza rağmen çıkardı ve hemen ardından evi turistlere kiraladı. Kirayı da 7 bin TL’ye çıkarmış. Van’da kiralar üç-dört katına çıkmış durumda. Son aylarda bizim gibi mağdur olan birçok insan var” diye konuştu.