Maraşlı mimarlar, hazırladığı raporla konut imarlarında ihmal olduğunu belirledi. Dört kat imarlı yerlerde 14 katlı binalara onay verildiği belirtilen raporda kentin bir bütün halinde tasarlanması ve hafızasının korunmasının önemine dikkat çekildi.
TMMOB’ye bağı Maraş Mimarlar Odası, depremin ardından 27 Şubat tarihli raporunda saha incelemelerini paylaştı. Her 10 aileden üçünün evsiz kaldığı tespit edilen raporda Maraş’ın 55 bin civarında konuta ihtiyacı olduğu belirtildi. Rapora göre depremdeki hasarın fazla olmasının nedeni ihmallerle doğrudan ilişkili. Dört katlı binalar için yapılaşma izni olan yerlere 14 katlı binaların yapılmasına izin verenleri sorumlu gören Maraşlı mimarlar şehrin yeniden kurulmasında yer almayı talep ediyor.
MARAŞ MERKEZDEKİ BİNALARIN YÜZDE 80’İ YIKILMIŞ YA DA KULLANILAMAZ HALDE
Kendileri de depremzede olan, evini, ailesini, komşusunu kaybeden mimarlar aldıkları inisiyatif ile Maraş’taki yıkımı hem ilk elden anlatmak hem de ihmalleri gözlemeye çalıştı. Mimarların yaptıkları inceleme ile ortaya çıkan rapora göre depremin ardından Maraş’ta 1956’sı merkezde, 1500’ü Elbistan’da, 1448’i Pazarcık’ta, 732’si Türkoğlu’nda, 43’ü Afşin’de olmak üzere toplam 6 bin 799 yıkılan ve acil yıkılması gereken bina bulunuyor. Kent merkezindeki yapı stokunun yüzde 80’i ile toplam yapı stokunun yüzde 23’ü yıkılmış ya da kullanılamaz hale gelmiş Maraş’ı yeniden inşa etmeye gönüllü olduklarını belirten mimarlar, Maraş’taki göçün hızlanmaması için kentin nasıl kurgulanacağının önemli olduğuna dikkat çekti.
Raporda öne çıkan başlıklar maddeler halinde şöyle:
-Maraş’ın sanayi alanlarının yüzde 80’i ağır hasarlı.
-Maraş genelinde toplam 580 bin bağımsız bölümün 486 bin 776 sının hasar tespit çalışmalarının tamamlandı ve 81 bin 695’i konut, 17 bin 634’i ticari birim olmak üzere 99 bin 329 bağımsız bölümün kullanılamaz hale geldi.
-Maraş merkezde Trabzon caddesi, Doğukent, Boğaziçi ve Üniversite bölgesinde 16 kat imar verilmiş.
-Maraş’ın 1/1000 imar planı oluşturulurken bugün tartışılan zemin değerleri ve fay hattının geçtiği alanlar idare tarafından biliniyordu.
-Merkezde ofislerin ve iş yerlerinin olduğu alanın yüzde 89’i yıkıma uğradı.
‘KENT MERKEZİNİ KAYBETMEMEK GEREKİYOR’
22 Şubat’ta Maraş’ta gerçekleşen Afet Acil Durum İstişare Toplantısı’nda belirlenen konut ihtiyacının karşılanması için yedi mahallenin adı geçiyor. Çınarlı, Altınova, Önsen, Ağyar, Kurtlar, Ferhuş ve Atizi mahallelerinde yapılması düşünülen konutların imar durumlarıyla ilgili üst ölçekten inceleme yapıldığı belirtiliyor. Rapordan yola çıkarak görüştüğümüz Maraş Mimarlar Odası Başkanı Yunus Emre Kaçamaz, kent merkezinde dört katlı konut stokunun sağlanmasının önemli olduğunu anlattı:
“Belirlenen bölgeler için toplantılar sürüyor. Uygunsuz zeminlerdeki yapılaşma ilerleyen yıllarda plansız yapılaşma riskini artıracaktır. Biz kent merkezini kaybetmemek istiyoruz. Kentsel dönüşümün hızlıca Maraş’a gelmesi lazım. Konut ihtiyacını merkezde karşılanabilir. İnsanların çok ciddi barınma ihtiyaçları var. Merkezde alt yapısı hazır yerlerde depreme dayanıklı bir kenti inşa etmeyi istiyoruz. Sanayide de ağır kayıplar var. Sanayi durursa göç olur. Sanayi ve barınma ihtiyacı at başı yarışıyor. Kent merkezinden uzaklaşırsak, kenti devre dışı bırakmış oluruz. AFAD’a kayıtlı 200 bin Maraş’tan gitmiş. Toplamda giden 400 bin civarında insan olduğunu tahmin ediyoruz.”
‘BİLİM KURULU KURULSUN’
Kaçamaz, merkezde yıkılan yerlere ev yapılmayacağını bakanlığın da böyle bir düşüncesinin olduğunu aktararak şöyle devam etti: “Ancak Trabzon ve Azerbaycan caddelerinde az katlı da olsa yapılaşma olacak. Biz bu süreçte danışmanlık yapabileceğimizi ilettik. Zemin etütleri yapılıyor, makro mikro ölçeklere dair tespitler sürüyor. Bizim önceliğimiz şehrin depreme dayanıklı yapılaşması.”
Mimarlar, depremde zemin kalitesi nedeni ile neredeyse hiç hasar almamış olan ancak çarpık kentleşmenin olduğu Tekke, Serintepe, Mağaralı, Saçaklızade, Çamlık, Fatih, Sakarya, Yörükselim bölgelerinin kentsel dönüşüm kapsamına alınarak konut bölgelerinin bu alanlara yapılabileceğini düşünüyor. Kent bütünlüğünün sağlanmasının ikinci plana itilmemesi gerektiği görüşünde olan mimarlar, zeminin sağlam olduğu belirtilen bölgelerdeki düzenli yapılaşmanın Maraş için faydalı olacağını belirtti.
Kaçamaz’a göre kenti bir bütün halinde düşünüp tasarlamak gerekiyor. Kent hafızası, istihdam, alt yapı gibi konular ele alındığında Maraş merkezinin kaybedilmemesine yönelik taleplerini yineliyor. Mimarların talepleri arasında ayrıca, süreci yürütecek alanında uzman bir bilim kurulunun kurulması da yer alıyor.